Αποθηλασμός

Κάθε θηλάζον βρέφος ή παιδί έρχεται η ώρα που αποθηλάζει, είτε μετά από μερικές εβδομάδες είτε μετά από μερικά χρόνια θηλασμού. Ο αποθηλασμός είναι μια απόφαση που λαμβάνεται άλλοτε από τη μητέρα, άλλοτε από το βρέφος και κάποιες φορές ταυτόχρονα και από τα δύο μέλη της δυάδας βάσει των προτιμήσεων ή συνθηκών ζωής τους.

Το μητρικό γάλα περιέχει όλα τα θρεπτικά συστατικά που το μωρό χρειάζεται τον πρώτο χρόνο της ζωής του. Ακόμα και μετά την εισαγωγή των στερεών τροφών μετά τον έκτο μήνα ζωής, το μητρικό γάλα εξακολουθεί να είναι η βασική τροφή για το βρέφος και συμπληρώνει τα γεύματα στερεών μέχρι την ηλικία του ενός έτους. Το μητρικό γάλα είναι εξαιρετικά θρεπτική τροφή και προσαρμοσμένη στις ανάγκες του παιδιού σας ανεξάρτητα με το πόσο διαρκεί ο μητρικός θηλασμός.

Φυσικός αποθηλασμός

Ο φυσικός αποθηλασμός ξεκινά από τη στιγμή που το παιδί εκτός από το να θηλάζει αρχίζει να τρώει στερεές τροφές και πίνει νερό. Αρκετές μητέρες ωστόσο θεωρούν ότι ο αποθηλασμός ισοδυναμεί με ολοένα και λιγότερους θηλασμούς και ότι τα γεύματα θηλασμού αντικαθίστανται πλήρως από άλλα γεύματα. Αυτό που ισχύει είναι ότι ο θηλασμός συνεχίζεται απεριόριστα τη μέρα μετά τα γεύματα στερεών και τη νύχτα τουλάχιστον μέχρι το έτος και το παιδί συνήθως ρυθμίζει τη διάρκεια και τη συχνότητά του.

Αποθηλασμός καθοδηγούμενος από το βρέφος (baby-led weaning)

Κάποιες φορές συμβαίνει το βρέφος να πάρει την απόφαση να αποθηλάσει μόνο του. Η μητέρα μπορεί να αισθανθεί απογοήτευση, απόρριψη ή θλίψη ειδικά αν είχε την επιθυμία να θηλάσει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η άρνηση βέβαια αυτή του παιδιού μπορεί να είναι και κάτι προσωρινό (απεργία θηλασμού).

Αποθηλασμός καθοδηγούμενος από τη μητέρα (mother-led weaning)

Μητέρες μεγαλύτερων βρεφών ή νηπίων αισθάνονται ότι κάποια στιγμή έχουν φτάσει στα όρια των αντοχών τους, ειδικά αν τα παιδάκια τους θέλουν να θηλάζουν με μεγάλη συχνότητα και κυρίως τις νυχτερινές ώρες. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις ο αποθηλασμός επιβάλλεται για σοβαρούς ιατρικούς λόγους. Αν δεν επιθυμείτε τον αποθηλασμό ενημερώστε τον επαγγελματία υγείας που σας παρακολουθεί γιατί σε πολλές περιπτώσεις ο αποθηλασμός δεν είναι μονόδρομος. Η μητέρα που επιθυμεί άμεσα μια δεύτερη εγκυμοσύνη επίσης αποφασίζει αποθηλασμό στην περίπτωση που ο θηλασμός της αναστέλλει την ωορρηξία.

Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις που μια μητέρα μπορεί να οδηγηθεί σε αποθηλασμό, ενώ τόσο η ίδια όσο και το παιδί της επιθυμούν να συνεχίσουν να θηλάζουν, λόγω πιέσεων που μπορεί να δέχεται από το περιβάλλον της που μπορεί να εκφράζει απόψεις για την ποιότητα ή την ποσότητα του γάλακτός της, από το άγχος της σχετικά με την επιστροφή στη εργασία της, σε περιπτώσεις ασθένειας του παιδιού ή της ίδιας ή λόγω επανόδου της εμμήνου ρύσεως ή νέας εγκυμοσύνης. Σε καμία από τις περιπτώσεις αυτές δε χρειάζεται να αποθηλάσετε εάν εσείς και το παιδί σας δεν το επιθυμείτε.

Αν επιθυμείτε αποθηλασμό

Αποθηλάζουμε αργά και σταδιακά (εκτός και αν υπάρχει σοβαρός λόγος για άμεσο αποθηλασμό) μειώνοντας τον αριθμό των θηλασμών ώστε να αρχίσει σταδιακά να μειώνεται και η παραγωγή γάλακτος. Έτσι μειώνουμε το ρίσκο μαστίτιδας ή φραγμένων πόρων ενώ ταυτόχρονα δίνουμε και την ευκαιρία στο παιδί μας να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα.

ΓΙΑ ΤΑ ΒΡΕΦΗ

• Ξεκινήστε αφαιρώντας τον θηλασμό στον οποίο το παιδί δείχνει το λιγότερο ενδιαφέρον. Συνεχίζουμε αφαιρώντας ένα θηλασμό ανα λίγες ημέρες. Το πόσο γρήγορα ή πόσο αργά θα αφαιρούμε θηλασμούς εξαρτάται από την παραγωγή που έχει τη δεδομένη στιγμή η μητέρα και το πόσο άνετα αισθάνεται με το στήθος της ( βαρύ φορτωμένο ή «άδειο» και ελαφρύ) αλλά και από το πόσο καλή είναι η ανταπόκριση και συνεργασία του παιδιού.
• Αν το παιδί είναι κάτω των 12 μηνών αντικαθιστούμε τους θηλασμούς που αφαιρούμε με φόρμουλα ξένου γάλακτος. Αν είναι άνω των 12 μηνών μπορεί να πιει και φρέσκο παστεριωμένο γάλα ή μία μερίδα γιαουρτιού ή ένα σνακ με τυρί μετά από συνεννόηση με τον παιδίατρο που το παρακολουθεί.
• Αφιερώστε του χρόνο με παιχνίδι και πολλές αγκαλιές!
• Αν παρουσιάσετε υπερφόρτωση μαστών με γάλα, κάντε μασάζ στο μαστό και αντλήστε λίγο με το χέρι ή με θήλαστρο εως ότου νιώσετε άνετα. Προσοχή, μην αδειάζετε το μαστό γιατί αυτό οδηγεί σε αύξηση της παραγωγής.
• Αν το βρέφος δείχνει απρόθυμο να ακολουθήσει προκειμένου να μειωθεί η παραγωγή σας δοκιμάστε να δώσετε κάτι άλλο στο βρέφος για πιπίλισμα π.χ. πιπίλα, ένα μασητικό, μία κούκλα αγκαλιάς.
• Δίνετε ένα μαστό για κάθε θηλασμό και αν το βρέφος παίρνει μπιμπερό δώστε φόρμουλα πριν το θηλασμό ( ή εναλλακτικά με ποτηράκι) και προσπαθήστε να φτιάξετε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα γευμάτων που να ακολουθείτε. Βοηθητικό επίσης είναι να αναλάβει τις δύσκολες ώρες που είναι συνήθως οι νυχτερινές το τάισμα ή την κοίμηση κάποιος τρίτος (πατέρας) με τη μητέρα να μην είναι παρούσα στο χώρο.

ΓΙΑ ΤΑ ΝΗΠΙΑ

Αν αισθάνεστε έτοιμη να αποθηλάσετε αλλά το νήπιό σας δεν είναι τότε μπορεί να υπάρχουν στιγμές που αισθάνεστε ψυχολογική πίεση ή ακόμα και αποστροφή στο θηλασμό του παιδιού σας (breastfeeding aversion). To παιδί σας μπορεί να το αντιλαμβάνεται αυτό και να απαιτεί περισσότερους θηλασμούς. Έτσι δημιουργείται ένας δυσάρεστος φαύλος κύκλος : το παιδί στρεσάρεται και γίνεται πιο απαιτητικό  και αυτό φέρει ένταση και αναστάτωση στη μητέρα. Προσπαθήστε να προσδιορίσετε τί σας δυσκολεύει περισσότερο στο θηλασμό, εάν έχει να κάνει με συγκεκριμένες συνθήκες ή χρονικές στιγμές που το παιδί επιθυμεί να θηλάσει ή αν το περιβάλλον σας σας πιέζει να αποθηλάσετε ή απλά αν σας έχουν κουράσει οι συνεχόμενοι νυχτερινοί θηλασμοί. Συζητήστε το με άτομα που εμπιστεύεστε και ίσως σας βοηθήσουν να βρείτε λύσεις για να ξεπεράσετε και να σπάσετε το φαύλο κύκλο.

Όταν θηλάζετε ένα νήπιο ή μεγαλύτερο παιδί, είναι λογικό να θέτετε όρια στο θηλασμό που να είναι ρεαλιστικά τόσο για εσάς όσο και για το παιδί σας. Ένας τρόπος είναι η λογική του «δεν αρνούμαι δεν προσφέρω».

• Προσπαθήστε να ελαττώσετε τον αριθμό των θηλασμών σταδιακά για να δώσετε την ευκαιρία στην παραγωγή σας να προσαρμοστεί ανάλογα αλλά και στο παιδί σας να αποδεχθεί καλύτερα τη μετάβαση αυτή, αφαιρώντας έναν θηλασμό ανα λίγες ημέρες. Όποτε αισθάνεστε δυσφορία μπορείτε να κάνετε αποσυμφόρηση με το χέρι σας βγάζοντας μικρή ποσότητα γάλακτος.
• Μιλήστε με το παιδί σας. Τα νήπια αντιλαμβάνονται πολύ περισσότερα από όσα μπορεί να νομίζετε. Μπορείτε να αρχίσετε έτσι να τα προετοιμάζετε για αυτό που πρόκειται να συμβεί,  ώστε να συνειδητοποιήσουν σιγά σιγά ότι κάποια στιγμή σύντομα ο θηλασμός θα σταματήσει.
• Αν μοιράζεστε το κρεβάτι με το παιδί σας και συνηθίζετε να θηλάζετε νωρίς το πρωί, μπορείτε να δοκιμάσετε να σηκωθείτε πριν το παιδί σας ξυπνήσει. Αν είστε ήδη ντυμένες και παίρνετε το πρωινό σας όταν ξυπνήσουν, μπορεί να φάνε κάτι και μετά να αποσπάσουν την προσοχή τους με κάποιο παιχνίδι ξεχνώντας το θηλασμό. Τα μεγαλύτερα αδέρφια ή ο πατέρας μπορούν επίσης να βοηθήσουν να αποσπαστεί η προσοχή τους από το θηλασμό.
• Κατά τη διάρκεια της ημέρας προσπαθήστε να κρατάτε απασχολημένο το παιδί σας με εναλλακτικές δραστηριότητες.
• Όταν το παιδί σας ζητά να θηλάσει, πείτε «όχι τώρα, αργότερα». Μερικές φορές το «αργότερα» δεν έρχεται ποτέ, καθώς το παιδί είναι πολύ απασχολημένο με όλα τα άλλα. Επίσης μαθαίνει ότι μπορεί να περιμένει λίγο.
• Φτιάξτε ένα πρόγραμμα-κανόνες θηλασμών για παράδειγμα: θηλάζουμε μόνο όταν είμαστε στο σπίτι, μόνο αφού φάμε το βραδυνό μας γεύμα και όχι μεταξύ των γευμάτων φαγητού.

Έχετε διαθέσιμα άφθονα υγιεινά σνακ που μπορεί να καταναλώσει το παιδί ή καινούρια ενδιαφέροντα σνακ (milkshake, ωμά φρέσκα φρούτα σε μικρά κυβάκια, παγωμένο γιαούρτι, τοστάκι τριγωνάκι , παγωμένα φρούτα με γιαούρτι σε sticks κ.ά.).

• Προσπαθήστε να αποφύγετε καταστάσεις που στρέφουν το παιδί στο στήθος (είτε γιατί βαριούνται, είναι κουρασμένα ή έχουν έντονο στρες).
• Αποθαρρύνετε μεγάλα σε διάρκεια γεύματα. Δώστε ένα ενδιαφέρον κίνητρο στο παιδί να ολοκληρώσει νωρίτερα το θηλασμό π.χ. για να πάτε μια βόλτα, να συναντήσετε ένα αγαπημένο πρόσωπο.
• Τα νυχτερινά γεύματα ή τα γεύματα πριν τον ύπνο είναι τα δυσκολότερα να βγάλουμε γιατί μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος να κοιμήσουμε το παιδί μας ή να το ξαναβάλουμε για ύπνο αν ξυπνήσει μέσα στη νύχτα. Σταδιακά αυξήστε το χρονικό διάστημα μεταξύ του θηλασμού και του ύπνου για να προσπαθήσετε να κάνετε το παιδί να αποσυνδέσει το θηλασμό με τον ύπνο. Εισάγετε μια νέα ρουτίνα ύπνου που δεν περιλαμβάνει ύπνο αμέσως μετά το θηλασμό π.χ. θηλάστε σε διαφορετικό δωμάτιο, αλλά δώστε παράλληλα αγκαλιά, αγάπη και χρόνο στο παιδί βοηθώντας το να αποκοιμηθεί, τραγουδώντας ένα νανούρισμα, διαβάζοντας μια ιστοριούλα και σταδιακά δίνετε έμφαση στο τραγούδι και στην ιστορία και λιγότερο στο θηλασμό ελαττώνοντας τη διάρκειά του. Αν το παιδί ξυπνήσει μέσα στη νύχτα και ζητήσει θηλασμό για να αποκοιμηθεί, θα μπορούσε και ο πατέρας με μια αγκαλιά και προσφέροντας ένα ποτηράκι νερό να το ηρεμήσει. Κάποιες φορές τα νήπια θα το αποδεχτούν αυτό γιατί δε συνδέουν τον πατέρα με το θηλασμό. Ακόμα και αν το παιδί κοιμάται μαζί σας προσφέρετε την αγκαλιά σας όλο και συχνότερα αντι του στήθους ώστε το παιδί να μάθει και άλλους τρόπους να ηρεμεί και όχι μόνο το στήθος.
• Όταν βγαίνετε έξω με το παιδί σας φορέστε ρούχα που δεν επιτρέπουν ανεμπόδιστη πρόσβαση στο στήθος. Αποφύγετε επίσης να ξεντύνεστε μπροστά στο παιδί σας καθώς αυτό θα στρέψει το ενδιαφέρον του στο θηλασμό.
• Να λαμβάνετε υπόψην την ανάγκη του παιδιού σας για πιπίλισμα. Σε κάποια παιδιά είναι εντονότερη οπότε σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούμε να προσφέρουμε για σύντομη διάρκεια το στήθος και μετά τη θηλή ενός μπουκαλιού αντι για ένα ποτηράκι.

Ο αποθηλασμός ενός παιδιού μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα λύπης στη μητέρα ακόμη και αν ήταν επιθυμία της και κύλησαν όλα ομαλά. Τα συναισθήματα αυτά είναι απολύτως φυσιολογικά. Η ορμονική ισορροπία σιγά σιγά αποκαθίσταται, η έμμηνος ρύση, αν δεν είχε ήδη επιστρέψει, κάνει την εμφάνισή της, ενώ το γάλα στο μαστό μπορεί να παραμείνει για εβδομάδες ακόμα και μήνες μετά τον  αποθηλασμό και δε χρειάζεται να κάνουμε κάτι γι’αυτό.

Το παιδί από την άλλη πλευρά βρίσκεται σε μια νέα φάση αυτονομίας και κάποιες φορές μπορεί να χρειαστεί λίγο χρόνο για προσαρμογή. Στο διάστημα αυτό μπορεί να παρατηρήσετε κάποιες στιγμές να είναι αντιδραστικό ή νευρικό προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στη νεοαποκτηθείσα ανεξαρτησία του και στην επιθυμία να είναι και πάλι μωρό.

Ο αποθηλασμός είναι το τέλος ενός μαγικού ταξιδιού που κάνατε με το παιδί σας. Όταν ο κύκλος  αυτός κλείνει μην ξεχνάτε ότι ένας καινούριος ανοίγει γεμάτος νέες εμπειρίες και συναισθήματα.